Toplumsal Bir Zemin Seçimi: Parke mi Daha Uygun Fayans mı?
Bir sosyolog olarak, insanların yaşam alanlarında yaptıkları tercihleri yalnızca estetik ya da ekonomik kararlar olarak değil, aynı zamanda kültürel kodların, toplumsal normların ve cinsiyet rollerinin bir yansıması olarak görürüm. Evin zeminine serilen bir parke ya da döşenen bir fayans, çoğu zaman sessiz bir toplumsal hikâye anlatır. Bu hikâye; modernleşme arzusu, temizlik anlayışı, konfor algısı ve hatta aile içi rollerin biçimlenişine kadar uzanır. Dolayısıyla “parke mi daha uygun, fayans mı?” sorusu yalnızca mimari bir tartışma değil, aynı zamanda sosyolojik bir inceleme alanıdır.
Toplumsal Normların Zemindeki Yansımaları
Toplumsal normlar, bireylerin yaşam alanlarını düzenlerken farkında olmadan dayandıkları görünmez kılavuzlardır. Türkiye gibi Akdeniz iklimine sahip ülkelerde, fayansın serinliği tarihsel olarak “temizlik” ve “düzen” kavramlarıyla ilişkilendirilmiştir. Fayans döşenmiş bir ev, çoğu kişi için “hijyenik” ve “bakımlı” bir ev anlamına gelir. Buna karşın, parke zeminin sıcak dokusu, Batılılaşmanın ve modern ev konforunun bir göstergesi haline gelmiştir.
Bu tercihlerin ardında yatan sosyolojik dinamik, bireylerin “biz” kimliğini nasıl kurduklarıyla ilgilidir. Fayans, geleneksel, köklü değerlere bağlı bir düzenin; parke ise bireyselleşmiş, şehirli yaşamın bir sembolü haline gelmiştir. Her iki tercih de kendi içinde bir “biz” tanımı barındırır: biri aidiyet, diğeri ise özerklik üzerinden.
Cinsiyet Rolleri ve Ev Zemini Tercihleri
Ev içi kararların çoğu zaman görünmeyen bir cinsiyet politikası vardır. Zemin tercihi bile bu politikadan bağımsız değildir. Erkekler genellikle yapısal, dayanıklılık ve uzun ömürlülük gibi teknik özelliklere odaklanırken; kadınlar çoğu zaman estetik, uyum ve ilişkisellik boyutunu değerlendirir. Bu fark, toplumsal cinsiyet rollerinin ev içindeki mikro yansımasıdır.
Örneğin, erkek bir birey, “fayans daha sağlam, kolay temizlenir, suya dayanıklıdır” derken, kadın “parkeler evi daha sıcak ve yaşanabilir gösteriyor” diyebilir. Bu, yalnızca bir zevk farkı değil; toplumun erkeklere “koruma” ve “inşa etme”, kadınlara ise “ilişki kurma” ve “bağ kurma” rolleri atfetmesinin doğal sonucudur. Kadının parkeye yönelimi, evin duygusal atmosferini inşa etme sorumluluğunun bir parçasıdır.
Kültürel Pratikler ve Evin Duygusal Haritası
Fayans ve parke arasındaki seçim, aslında evin kültürel atmosferini belirler. Anadolu kültüründe misafirlik, temizlik ve düzen, toplumsal itibarı doğrudan etkileyen unsurlardır. Bu yüzden birçok evde “misafir salonu” fayansla kaplıdır — çünkü temizliği kolaydır, misafir için düzenli görünür. Buna karşılık “aile odası” genellikle parkeyle döşenir; sıcaklık, samimiyet ve bağ kurma mekânıdır.
Bu ayrım, toplumun kamusal ve özel alan anlayışını da yeniden üretir. Fayans, dışa dönük bir temsil biçimidir; misafirin göreceği alanlarda tercih edilir. Parke ise içe dönük, duygusal bir bağın zeminidir; ev halkının kendisi içindir. Dolayısıyla zemin tercihi, hem kültürel hem de duygusal sınırların fiziksel karşılığıdır.
Modernleşme, Konfor ve Sınıf Göstergeleri
Zemin tercihleri, sınıfsal göstergelerle de yakından ilişkilidir. Fayans, geçmişte ekonomik ve pratik nedenlerle yaygınken, parkeler modernleşmeyle birlikte bir “refah göstergesi” olarak kabul görmüştür. Bugün şehirli orta sınıf aileler, parke zeminleri modern yaşamın parçası olarak sahiplenirken; taşra evlerinde hâlâ fayansın egemenliği sürmektedir. Bu fark, gelir düzeyinden çok, yaşam tarzı ve “aidiyet arzusu” ile ilgilidir.
Fayans, işlevselliğiyle toplumsal gerçekçiliği temsil ederken; parke, duygusal ve estetik bir “aidiyet rüyası” sunar. Bu nedenle parke, sadece bir malzeme değil; modernliğe dair sembolik bir vaat haline gelir.
Sonuç: Zemin Altında Yatan Toplumsal Gerçekler
“Parke mi daha uygun, fayans mı?” sorusunun yanıtı, aslında bireyin ve toplumun değer sisteminde gizlidir. Fayansın pratikliğiyle parkelerin sıcaklığı arasında yapılan seçim, sadece maddi değil, sembolik bir tercihtir. Birey, bu seçimle kendi dünyasında nasıl bir “biz” kurduğunu, nasıl bir “ben” olmak istediğini ilan eder.
Sonuçta mesele, hangi malzemenin daha dayanıklı ya da ekonomik olduğu değil; hangi zemin üzerinde kendimizi daha “evde” hissettiğimizdir. Çünkü sosyolojik olarak ev dediğimiz şey, sadece duvarlarla çevrili bir mekân değil; anlamların, rollerin ve aidiyetlerin sessizce örüldüğü bir zemindir.
Okuyucuya Davet
Siz hangi zeminde yürüyorsunuz? Fayansın serin düzeninde mi, yoksa parkenin sıcak bağında mı? Kendi ev tercihlerinizde toplumsal normların ve kültürel alışkanlıkların ne kadar etkili olduğunu hiç düşündünüz mü? Deneyimlerinizi paylaşın; belki de hep birlikte, evin sadece bir mekân değil, toplumsal bir ayna olduğunu yeniden keşfederiz.